Martin leeft met nier van maatje André: ‘Ik kan hem nooit genoeg bedanken’
NieuwsGOUDA • Martin leeft met de nier van André. Bedanken kan hij hem nooit genoeg. Hun verhaal is te zien tijdens een uitzending van Joris’ kerstboom.
Samen keken ze weleens voetbal. Martin Tonkes een Ajacied, André van Dam een Feyenoorder; het leidde regelmatig tot hilariteit tussen de twee. Na het verhuizen van de buurman waardoor hun contact ontstond zagen de twee elkaar minder vaak.
Dat veranderde toen André een wanhopig bericht op Facebook onder ogen kwam van Martin, een noodkreet om een nier die hij zo hard nodig had. André twijfelde geen moment en belde Martin: ‘Ik wil mijn nier aan jou afstaan’.
Inmiddels leeft Martin al ruim twee jaar in goede gezondheid met de nier van André. ‘We waren goede bekenden, nu zijn we maatjes voor het leven. We hebben elke dag contact, ik app hem iedere ochtend goedemorgen, we gaan af en toe een hapje eten. Ik kan weer dingen ondernemen met mijn dochters en vrouw, weer fietsen en sporten. Zonder André had ik hier niet gezeten, dat besef ik heel goed’, vertelt Martin.
Familiekwaal
Het ging lange tijd niet goed met Martin. ‘Ik wist dat ik ooit aan de beurt zou komen’, vertelt Martin over zijn nierziekte. In zijn familie komen cystenieren vaker voor en in 2002 bleek dat ook hij de familiekwaal had.
‘Dat betekent dat cystes in je nieren zich blijven vullen met vocht, soms met bloed. Doordat de cystes groeien, groeien je nieren. Daardoor gaat je hart sneller pompen, gaat je bloeddruk omhoog. Daardoor groeien de cystes weer, het is een vicieuze cirkel.’
Hij volgde een zoutarm dieet, slikte bloeddrukverlagers. Zo ging het jarenlang goed. Tot hij in januari 2019 een aneurysma in zijn benen kreeg, een vaatverwijding in de hoofdslagader. ‘Daarna gingen mijn nieren snel achteruit. Op 7 december 2020 vertelde mijn internist dat het niet langer zo ging. Mijn nieren werkten nog maar voor 8 procent.’
Noodkreet
Hij plaatste op vrijdagavond 11 december 2020 een noodkreet op Facebook. Hulp kwam uit onverwachte hoek; twee dagen later belde André hem en zei: ‘Ik wil mijn nier aan jou doneren.’ Martin: ‘Dan ben je wel even stil.’
De twee kenden elkaar al geruime tijd, maar hadden elkaar na het verhuizen van de buurman niet zo vaak meer gezien . André: ‘Ik kwam altijd bij zijn buurman voetbal kijken. We kwamen elkaar nog regelmatig tegen, je weet wel: een praatje maken, een beetje gek doen. ‘
Match
André hoefde er niet lang over na te denken toen hij de oproep onder ogen kwam. ‘Mijn werkgever was nierpatiënt. Wij waren geen match, maar ik heb hem toen gezegd dat als ik iemand kan helpen, ik dat ook zal doen.’
Al snel werd alles in gang gezet. Er volgden onderzoeken en op 10 maart 2021 volgde de uitslag: André bleek gezond én een match. ‘Ik heb Martin direct gebeld, dat was wel emotioneel, ja. Heel bijzonder.’
Tekst loopt door onder de foto.
• Martin bedankte André tijdens een tv-opname van Joris’ kerstboom. - Foto: Jan van den Berg
Acht kilo
Kort daarna werden de nieren van Martin verwijderd. Hij laat een foto zien van een verpleegster met de twee organen in haar beide armen, beiden ter grootte van een pasgeboren baby. ‘Ze haalden twee nieren van samen acht kilo uit me.’ Ter vergelijking: een gemiddelde nier weegt zo’n 400 gram.
Ik zie je morgen
Op 25 mei 2021 melden beide mannen zich in het ziekenhuis. ‘We hebben nog best gelachen met elkaar, met de verpleegsters en de anderen op de kamer. Het was nog een soort gezellig ook’, vertelt Martin. In de vroege ochtend op woensdag 26 mei bezoekt Martin André, die al eerste naar de operatiekamer zou gaan, nog even op zijn kamer. ‘Maatje, pikkie, ik zie je morgen’, zei Martin nog. André gaf op zijn beurt een Feyenoordshirt aan Martin, met daarop de datum van de transplantatie. André: ‘Hilarisch was dat.’
Hompje goud
‘Dat hompje goud werkt sindsdien heel goed’, vertelt Martin. ‘Ik kan hem nooit genoeg bedanken, daar zijn geen woorden voor’. Want hoe bedank je iemand die ervoor heeft gezorgd dat je je leven weer terug hebt?, vraagt hij zich af. ‘Voor de transplantatie was ik vooral moe, heel moe, ik kon niet veel meer.’
En dat voor een sportieve man die voor zijn werk als centrale verwarmingsmonteur ook nog eens vaak de deur uit was. Al de dag na de operatie merkte hij dat hij meer energie had. ‘Ik had zoveel energie, het was bizar, ik voelde het direct.’
Ook André herstelt al snel. ‘Ik heb nergens last van gehad. Ik kreeg vijf kleine sneetjes in mijn zij. Aan het einde van de dag van de operatie stond ik alweer naast mijn bed, de verpleegsters snapten er niets van.’
Bewust maken
Het verhaal kan niet vaak genoeg vertelt worden, vinden ze. ‘Al is er maar één iemand die dit verhaal hoort en erover nadenkt om dit ook te doen. Dan is er misschien wel weer één iemand geholpen’, aldus Martin. André: ‘Dit verhaal kan anderen bewust maken van wat het teweeg kan brengen, dat is de boodschap van ons verhaal.’ Martin voegt toe: ‘Mijn leven had er totaal anders uit gezien als André zich nooit had gemeld of de match niet goed was geweest.’
Het Feyenoordshirt prijkt sinds de operatie aan de muur van de sportkamer van Martin. ‘Nee, ik had niet verwacht dat ik als Ajacied ooit een Feyenoord shirt aan de muur zou hebben hangen’, lacht hij.
De Kuip
Toch hangt hij daar als een trofee en een dierbare herinnering. ‘Nu zeg ik altijd: ik ben hier Ajacied’, hij wijst naar de plek waar zijn hart zit, ‘En hier’, hij wijst op de rechteronderkant van zijn buik, waar zijn nier is geplaatst, ‘Hier ben ik Feyenoorder.’
Voor één keer is het ingelijste shirt van de muur gehaald voor een reis richting de Kuip. Daar vonden de opnames van Joris’ kerstboom plaats.
De aflevering waarin Martin en André hun verhaal delen, is te zien op 18 december om 19.00 bij KRO-NCRV op NPO 2.