Met hart, ziel én zang in de zorg

Bevlogen Hans Bolhuis vertelt over zijn jarenlange ervaring in de ouderenzorg.

door Miriam Pauline Hartmann

GOUDA • Onder collega’s staat Hans, die zichzelf als gevoelsmens omschrijft, vooral bekend als de zingende broeder. “Zingen en fluiten verjaagt boze gedachten. Het verzet je gedachten te midden van ellende.” Van een koraal, via kerstliedjes tot ‘ACDC’ - veelvuldig hoor je hem op de gang. Van revalidanten ontvangt hij meestal positieve reacties.

De 62-jarige Hans werkt bij geriatrisch revalidatiecentrum Ronssehof, onderdeel van Zorgpartners Midden-Holland. Overigens voelt hij zichzelf “geestelijk 25 jaar oud”, want hij staat midden in het leven. Hij kan met jong en oud praten, heeft ogen en oren die van alles en nog wat waarnemen, vooral ook tussen de regels door.

De geboren Amsterdammer woont sinds 1974 in Waddinxveen en werkt al tientallen jaren in de Goudse ouderenzorg, evenals zijn echtgenote. Onregelmatige roosters belemmerden echter het samenleven als jong stel in de eerste huwelijksjaren. Dus pakte Hans het tuinder-vak, dat hij als 16-jarige had geleerd, weer op. Ideaal met een groeiend gezin van drie kinderen (en inmiddels ook drie kleinkinderen). Zijn passie voor de zorg liet hem echter nooit helemaal los, zodat hij uiteindelijk het betere salaris van bedrijfsleider opgaf voor een terugkeer als Verzorgende bij Zorgpartners Midden-Holland. 

Zesde Zintuig
“Het heeft mijn hart. Het zorgen is mij met de paplepel ingegoten.” De gedreven broeder had geen makkelijke jeugd, een periode die hij zelf als louterings- en slijpproces omschrijft. Al vroeg leerde hij dingen haarscherp aanvoelen. In het dagelijkse cliëntencontact komt dat bijzonder goed van pas. Hans noemt het een “zesde zintuig”, waardoor hij ook in lastige situaties in contact kan blijven met cliënten.

Deze interactie gaat ‘tot het diepste van je ziel’. Vanuit oprechte interesse alsmede het besef dat juist ook de cliënten, die moeilijk te begrijpen gedrag vertonen, ooit anders zijn geweest. Daarom heeft Hans ook met veel voldoening zijn halve leven op een psychogeriatrische afdeling voor mensen met dementie gewerkt. 

Eerlijkheid
Inmiddels werkt Hans al ruim 8 jaar bij de Ronssehof. Oprecht medeleven en eerlijkheid zijn onmisbaar bij deze diverse groep revalidanten die aan hun herstel werkt. “Verdiep je in de mensen, in hun problematiek, in hun zorgen. En toon begrip, ook als je het antwoord niet weet.”

Als ervaringsdeskundige, die in het verleden erg ziek is geweest, weet Hans ook hier een bijzondere vertrouwensband met cliënten aan te gaan. Hij kan hen dikwijls motiveren tot onmogelijk lijkende kleine stapjes. Hij snapt immers hoe het voelt om amper te kunnen bewegen en tóch de moed niet te verliezen. Echter, soms moet je accepteren dat iets niet meer goed komt, bijvoorbeeld bij een zwaar herseninfarct. “In dit soort situaties is tactvolle eerlijkheid onmisbaar. Nooit tegen beter weten in beloftes uitspreken. Vanuit de realiteit zo eerlijk en goed mogelijk je werk doen.” 

Deze eerlijkheid - zeggen waarop het staat - ziet Hans als kracht. “Niettemin kan het ook een valkuil worden”, erkent hij. Boze, vaak tegelijkertijd ook overbelaste mantelzorgers kunnen die directheid soms minder waarderen. Meestal weten de collega’s Hans juist vanwege zijn ervaring en zesde zintuig te vinden bij de wat ingewikkeldere casussen. “Het hele leven is een strijd tussen ratio en emotie”, verklaart de broeder die vindt dat juist een zorgverlener dit evenwicht goed moet kunnen bewaken. “Klinisch redeneren en aanvoelen. Nut en noodzaak.” 

Zingen
Lachend vertelt Hans: “Ik ben een van de weinige mannetjes-zusters, met de nadruk op mannetjes.” In een zorgwereld met ruim 70 procent vrouwelijke werknemers (CBS, 2022) is het voor de sfeer juist bevorderlijk dat hij op de werkvloer letterlijk zijn mannetje staat. Het geeft rust en vooral ‘s nachts meer veiligheid.

Hans draait met regelmaat vijf nachtdiensten achter elkaar. “Papa houdt de wacht”, belooft hij zijn revalidanten dan. Het is vooral de saamhorigheid die overheerst. Hartelijk lachend vertelt hij over talloze onvergetelijke situaties die hij in de loop der jaren mee heeft gemaakt. Toen zo’n dertig jaar geleden de eerste elektrische rolstoelen werden geleverd, hielden ze tijdens de nachtdienst stiekem een wedstrijd.

Toekomst
“Zorgen en perspectief bieden. Cliënten tot hun recht laten komen.” Zo omschrijft Hans de essentie van zijn vak, waarover hij zich weleens zorgen maakt. Vanwege betaalbaarheid van de zorg, personeelstekorten en vergrijzing zullen meer technische hulpmiddelen noodzakelijker worden. “Ten alle tijden dient de inzet hiervan om de cliënt te draaien, naar recht en billijkheid.” Opnieuw benadrukt Hans het belang van eerlijkheid. Zogenaamde domotica (ondersteunende robotachtige elektronica), hoe nuttig ook, kunnen nooit emoties en menselijk contact vervangen. De geroutineerde broeder ziet het daarom als uitdaging om vanuit de realiteit zo eerlijk en goed mogelijk zorg te kunnen blijven leveren. Zelfredzaamheid van cliënten alsmede mantelzorgers worden in toekomst crucialer.

Jonge generatie
Aan de zorg van de toekomst draagt Hans - ondertussen uitkijkend naar zijn pensioen op de camping - heel concreet bij doordat hij dagelijks stagiaires begeleidt. Deze jonge generatie is digitaal bijzonder bekwaam. Bij rekenen en taal bespeurt hij echter weleens tekortkomingen, en ook een zekere hardheid en ondoordachte vluchtigheid. “Soms zou ik ze opnieuw willen opvoeden”, grinnikt hij. Maar het belangrijkste om aan jonge zorgverleners mee te geven is: Menselijkheid en respect. Benader een ander zoals je zelf ook behandeld zou willen worden.