Joost Visbeen: Pseudokoop computerdiefstal

Half januari 1987 ontdekte de eigenaar van een groothandel in computers en aanverwante apparatuur aan de Muidenweg in Gouda dat er was ingebroken. Daarbij had(den) de dader(s) kans gezien het alarmsysteem uit te schakelen. Uit het bedrijf werd een bestelauto geladen met 200 computers met een waarde van 2,5 miljoen gulden ontvreemd. De verzekeringsmaatschappij loofde 90.000 gulden uit voor de gouden tip die zou leiden naar de oplossing van deze diefstal. 

In deze zaak speelde de pseudokoop een belangrijke rol. Pseudokoop staat In het politiejargon voor een vorm van uitlokking, waarbij geïnfiltreerd wordt in het criminele milieu, met als doel de organisatie in kaart te brengen en op te rollen. De pseudokoper annex infiltrant geeft te kennen gestolen goederen, drugs of anderszins te willen opkopen. De recherche stelde een uitgebreid onderzoek in. Daaruit bleek o.a. dat er bij de diefstal hulp van binnen het bedrijf had plaatsgevonden. De 22- jarige assistent-verkoper bleek informatie te hebben doorgespeeld dat er goederen met waarde te halen waren. In ruil daarvoor zou hij een percentage van de opbrengst krijgen. 

Gedurende het onderzoek kwam de politie ter ore dat er her en der met een grote partij computers werd geleurd. Dit was een uitgelezen kans om een agent als pseudokoper in te zetten en al snel bleek met succes. Binnen drie weken werd de partij computers teruggevonden en werden enkele verdachten aangehouden. De undercover-agent had via het criminele circuit in Rotterdam zijn belangstelling voor de partij computers laten blijken. Een kwart miljoen gulden had hij daarvoor over. De daders hapten al snel toe en de deal werd gesloten. De overdracht zou plaatsvinden bij het AC Restaurant Leiderdorp.

Op het afgesproken tijdstip en de afgesproken locatie trof de recherche de bestelauto beladen met de computers aan. In het restaurant werden de contactpersonen aangetroffen. Nadat de overnamesom en goederen gecheckt waren, werden beide mannen aangehouden. Het bleken 2 Rotterdammers te zijn in de leeftijd van 28 en 35 jaar. De 35-jarige man bleek in het bezit te zijn van een pistool, geladen met 5 scherpe patronen, vekregen uit een grote wapenroof in Antwerpen. 

Naast de aanhouding werd eveneens de bestelauto met belading voor nader onderzoek in beslag genomen. Vlakbij de bestelbus ontdekten we een personenauto met daarin een bestuurder die door zijn gedrag nog al opviel en deze werd eveneens aangehouden. Uit de verhoren en verder onderzoek werd duidelijk dat de verdachten voorafgaand aan de inbraak een verkenning in en rondom het bedrijf hadden gedaan. De aangehouden bestuurder bleek samen met de 35-jarige Rotterdammer de voorverkenning te hebben uitgevoerd. Personeelsleden verklaarden aan de hand van de genomen foto’s van de verdachten deze te herkennen. Twee van hen hadden enkele weken voor de inbraak het bedrijf bezocht ter oriëntatie voor de aanschaf van een computer. In een onbewaakt ogenblik hadden ze zelfs kans gezien een kijkje in het magazijn te nemen.

In de loop van het onderzoek werden nog drie verdachten aangehouden. Tijdens de verhoren van de twee hoofdverdachten vertelden zij dat het uiteindelijk niet bleek mee te vallen de gestolen waar te slijten. Zelfs niet toen ze bereid waren de partij voor 22.500 gulden van de hand te doen. Ze waren dolgelukkig toen zich een kandidaat koper meldde, die wel 250.000 gulden wilde neertellen! Helaas voor hen bleek deze kandidaat koper dus onze pseudokoper te zijn. Nadat de verhoren waren afgerond en het proces-verbaal was opgesteld werden de hoofdverdachten voorgeleid aan de Officier van Justitie Dirk Hart. In afwachting van de behandeling ter rechtszitting werden ze eerst voorgeleid voor de Rechter Commissaris, die ze verzekerde bewaring oplegde. 

Tijdens de rechtszitting stak de Officier van Justitie de loftrompet uit over het briljante optreden van de recherche dat er toe leidde dat deze zorgvuldig voorbereide inbraak snel werd opgelost. Dit in reactie op de felle kritiek van de advocaten over het optreden van de recherche in het algemeen, de onzorgvuldige en bevooroordeelde behandeling van de verdachten in het bijzonder, alsmede de ‘op hol geslagen inzet’ van de pseudokoop. Een van de advocaten had volgens eigen zeggen in de gang van zaken de nare smaak van Goudse gatenkaas overgehouden. De raadslieden oreerden voorts dat het openbaar ministerie in deze zaak door de rechter niet ontvankelijk verklaard dienden te worden. De inbraak en diefstal waren namelijk niet ernstig genoeg om het inzetten van een undercover-agent te rechtvaardigen. Zij beriepen zich daarbij op richtlijnen die het Ministerie van Justitie hiervoor had opgesteld. Eén van de pleiters concludeerde dat het bewijs zodoende onrechtmatig verkregen was en dat dus vrijspraak moest volgen.

De daders werden onvoorwaardelijk veroordeeld tot respectievelijk 24 en 20 maanden gevangenisstraf. Desondanks werd hoger beroep aangetekend bij het Gerechtshof in Den Haag, waarmede de advocaten de nijd van het Openbaar Ministerie op de hals haalden. Zij bleven hameren op het onterecht inzetten van een pseudokoper en dat een undercoveractie alleen gerechtvaardigd was bij zware misdrijven zoals de handel in drugs. De Procureur-Generaal van het Gerechtshof ging niet mee in deze gedachtegang en feliciteerde de Goudse recherche voor de wijze waarop deze zaak is opgelost.

Joost Visbeen

Bekende Gouwenaar Joost Visbeen schrijft al jaren criminele romans en tekent verhalen op uit zijn eigen tijd bij de recherche. Moord, doodslag en bedrog doen het goed, want Joost verkoopt veel boeken. Inmiddels is er ook een ‘criminele stadswandeling’ naar aanleiding van zijn verhalen.