Van marteling tot onthoofding, Tosco van Gessel weet er alles van

GOUDA • De laatste executie die in Gouda werd voltrokken was van Pieter Pijnacker op 9 juni 1860. Hij had Geertrui Vergeer met een knuppel doodgeslagen, nadat zij  hem op heterdaad betrapt had tijdens een inbraak. In het Groot Gouds Boevenboek doet Tosco van Gessel een boekje open over grote en kleine misdaden uit het Goudse verleden. Op 13 augustus tussen 11.00 uur en 15.00 uur vindt een presentatie- en signeersessie plaats in de Chocoladefabriek. Een mooie gelegenheid voor een interessant inkijkje in de Goudse historie.

Tosco kwam bij toeval op deze misdaden door zijn hobby, stamboomonderzoek. “Ruim twintig jaar hield ik mij bezig met de genealogie van Van Gessel. Tijdens het speurwerk naar nog onontdekte voorouders stuitte ik op een voorouder met een grijze achtergrond. Ik beperkte mijn onderzoek niet tot de primaire gegevens, zoals doop-, trouw-, en begraafboeken, maar ook raadpleegde ik criminele archieven.

Daarin trof ik een voorouder aan die aan het eind van de 18e eeuw, in de tijd van de Republikeinen en de Orangisten verdacht werd van opruiing tegen het gezag. Hij werd beschouwd als de aanstichter van een rel en de aanklager had de doodstraf geëist, maar bij gebrek aan bewijs moest men hem laten gaan. Dit soort zaken fascineerden mij zo dat ik daar dieper in ben gaan duiken. Ik had al mijn aantekeningen al dertig jaar in de kast liggen, toen mijn vrouw vroeg om eens wat troep op te ruimen. Toen heb ik in coronatijd alles uitgetypt en in de kortste keren had ik een flinke bundel met verhalen. Toen is het idee voor dit boek geboren.”

Deel 1

Dit is Deel 1, maar volgens Tosco is Deel 2 al bijna klaar en heeft hij voldoende stof voor nog een derde en vierde deel. “Het gaat over misdaden gepleegd in de 18e eeuw door Gouwenaars of misdadigers die zijn berecht in Gouda. Er is dus altijd de binding met Gouda. Het accent op de 18e eeuw is bewust gekozen omdat in de stukken vanaf de 18e eeuw straten en stegen worden genoemd die nu nog bestaan, of met behulp van een kaart te vinden zijn.”

Heijltje Bos

Voor 80 procent komt alles uit archieven in Gouda en de rest heb ik uit onder andere het Nationaal Archief in Den Haag en ook uit lokale archieven. Zoals over de inbraak in de Steinse Molen die de inleiding werd tot een groter drama: een moord in de buurtschap Het Beijersche. Of over een Goudse boevenbende die vooral tuindiefstallen pleegde, maar waar het voor de daders uiteindelijk héél slecht afliep.”

Boevenbende

Maar ook het verhaal van Heijltje Bos die met de hele boevenbende zaken deed, staat in het boek nauwkeurig beschreven. Evenals de euveldaden van Leendert van Leeuwen, een 19-jarige Goudse tuinman die bloemen stal uit het tuinhuis van Van Veen. Maar ook van Willem Janse Bakker, een 35-jarige pottenbakker die inbraken pleegde en dat met ophanging moest bekopen. “Mijn hobby is eigenlijk stamboomonderzoek en dit heb ik er altijd bij gedaan.

Geschiedenis is van huis uit altijd mijn hobby geweest. Ik was een jaar of twintig toen ik al met mijn stamboomonderzoek begon. In mijn werkzame leven bij toenmalig Uniqema heb ik ook de bedrijfsarchieven bijgehouden. Dus snuffelen in de geschiedenis is mij wel toevertrouwd.”

Geef Gouda Door, hoewel?

Dat het boek precies tijdens Gouda 750 jaar uitkomt, kan geen toeval zijn. De slogan luidt: Geef Gouda Door. Dat geldt volgens burgemeester Pieter Verhoeve, die het voorwoord schreef, toch niet voor alle aspecten van de geschiedenis. Tijden en mores veranderen, gelukkig maar. 

Het boek is nu nog te bestellen tegen intekenprijs 22,50 op de Facebookpagina van Tosco van Gessel via Messenger en daarna gaat het boek, met een hardcover, 24,50 kosten. “Het komt waarschijnlijk niet in de boekhandel terecht want ik wil het wel betaalbaar houden.”

Marianka Peters