De Goudse kerkhistoricus Paul Abels vindt na eeuwen een Gouds boekje terug.
De Goudse kerkhistoricus Paul Abels vindt na eeuwen een Gouds boekje terug. Foto: Jan van den Berg

Kerkhistoricus Paul Abels: Gouds boekje uit 1511 kroon op mijn verzameling’

Algemeen 455 keer gelezen

GOUDA • Een Gouds boekje uit 1511, dat werd aangeboden in een klein Duits plaatsje, is weer thuis in Gouda.

Door Remco van Gastel

Het boekje, amper groter dan een zakagenda, zou niet veel Gouwenaars opgevallen zijn. Toch brengt het de Goudse kerkhistoricus Paul Abels al maanden in vervoering: “Toen ik las wat er in dit boek geschreven stond, wist ik meteen dat ik op iets bijzonders was gestuit.” 

Abels kon het boek pas eind augustus met eigen ogen bekijken, maar zijn verwachtingen werden overtroffen. “Dit boek is de kroon op mijn verzameling. Het boekje is namelijk in gebruik geweest door Marighen Dirckx en dat was de laatste moederoverste van het Clarissenklooster, ooit het meest vooraanstaande klooster van Gouda.” 

Dapper
Deze Marighen was volgens Abels een buitengewoon dappere dame: “Ze speelde een belangrijke rol in de periode nadat Gouda was ingenomen door de geuzen. De stad werd toen geconfronteerd met gruwelijk geweld. Uiteindelijk moest het klooster zelfs sluiten en vluchtten de nonnen in 1574 de stad uit, sommigen zelfs helemaal naar Portugal en mogelijk met dit boek op zak.”

“De aantekeningen die Marighen heeft gemaakt in dit boek, zijn vol betekenis. Ze zocht duidelijk naar passages die hoop en troost bieden. Via haar aantekeningen leek ze te communiceren met God.”

Getijdenboek
Het boekje waarin ze die aantekeningen maakte, was haar getijdenboek.

“Dit boek gold als een leidraad van hoe je de dag moest doorkomen, het was als het ware haar dagelijkse geestelijke kookboek. Het boekje was waarschijnlijk al 40 jaar oud toen Marieke het in gebruik nam. Het is op enorm sterk papier gedrukt. Gemaakt van lompen, oude kleding dus.” 

Doorleefd
Dat de platen in het boek ondertussen aardig vervaagd zijn, deert Abels niet. “Het laat zien dat het boek intensief is gebruikt. Prachtig, ik ben gek op doorleefde boeken. Het is daardoor veel meer dan alleen een boek, je raakt echt de geschiedenis aan.”

Openstellen
‘Ik ben altijd op zoek naar boeken die in Gouda gedrukt zijn of op andere manier een raakvlak met de Goudse geschiedenis hebben. In de toekomst wil ik mijn collectie boeken ook openstellen voor andere mensen die hierin geïnteresseerd zijn. Ik hoop mensen te laten delen in in mijn fascinatie voor dit soort boeken. Het moet vooral geen dode collectie worden, we moeten de geschiedenis doorgeven.”

Weggestopt
Abels kijkt dan ook uit naar het feestjaar Gouda750: “Zo’n jubileum leidt tot nieuw historisch onderzoek, verrassende ontdekkingen en hopelijk ook tot hernieuwde aandacht voor de prachtige collectie oude boeken die Gouda bezit. Die liggen nu weggestopt in een depot in de polder, doodzonde.”  

Nieuw leven inblazen
De komende periode wil Abels alvast laten zien wat het bestuderen van oude boeken kan opleveren, door het verhaal van Marighen Dirckx, die dappere Goudse dame, nieuw leven in te blazen: “Maar ik ga je nog niet alles verklappen, ik wil dit najaar ook wat nieuws kunnen vertellen aan de leden van de historische vereniging Die Goude.”

Prof.dr. Paul H.A.M. Abels (1956) is bijzonder hoogleraar Governance of Intelligence and Security Services.
Daarnaast is hij kerkhistoricus en auteur van talloze boeken en (wetenschappelijke) publicaties voor onder meer de historische vereniging Die Goude.

Het Clarissenklooster was vanaf 1486 een vrouwenklooster en stond op de plek van de oude brandweerkazerne aan de Neuwehaven. In 1572 werd het klooster geplunderd, maar tot 1592 hebben er nonnen in het klooster gewoond. Daarna werd het complex verkocht. Op een deel van het complex werd de stadstimmerwerf en stadswerkplaats gevestigd. Bij een opgraving in 2008 werd de fundering van de kloosterkapel gevonden.

Marianka Peters

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Download onze app

Heb jij de app van Het Kontakt al?

Al het nieuws uit jouw regio
Direct op de hoogte
Gratis downloaden